Yeni yılda Türkiye iktisadının enflasyon, faiz ve global belirsizlikler ekseninde şekilleneceğini söyleyen İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Lideri İlker Önel, “Zorlu ekonomik şartlar altında geçen 2024 yılından sonra 2025 yılı da enflasyonla uğraşın ve sıkı para siyasetinin azalan süratle devam edeceği bir yıl olacak” dedi. Türkiye ve global ekonomik konjonktüre bağlı olarak iç pazar taleplerinde hudutlu bir büyüme olacağını, dış pazar taleplerinde ise süratli bir düzelme beklemediğini tabir eden İlken Önel, “2024 yılında gerçek kesimin, bilhassa KOBİ’lerin yaşadığı zorlukları 2025 yılında bir nebze olsun aşabilmesi için beklentimiz, bir B planı hazırlanması, düşük maliyetli finansman imkanlarına ulaşımımızın sağlanmasıdır. Örneğin bankaların yetkileri çerçevesinde KGF’den kullandırılacak düşük maliyetli krediler, üyelerimiz ve ekonomimizin belkemiği olan tüm işletmelerimiz için bir can suyu niteliğinde olacaktır” diye konuştu.
İstanbul Tüccarlar Kulübü Derneği Lideri İlker Önel, hem enflasyonun hem de enflasyonu baskılama atılımlarının şiddetle hissedildiği bir yılın geride kaldığını belirterek 2025 yılında da Türkiye iktisadının enflasyon, faiz ve global belirsizlikler ekseninde şekilleneceğini söyledi.
Türkiye iktisadının ve gerçek kesimin 2024 yılını kuvvetli ekonomik şartlar altında geçirdiği kaydeden Önel, “Aslında bu şartları, evvelki birkaç yılda dünyada ve Türkiye’de yaşanan gelişmelerden bağımsız düşünemeyiz. 2020-2022 yılları ortasında tüm dünyayı tesiri altına alan global pandemi, Türkiye’de ve dünyada tüm bölümlerde üretim ve satış süreçlerini büyük ölçüde etkilerken yakın etrafımızdaki çatışmalar global tedarik zincirinde bozulmalara neden oldu. Bu süreçte artan maliyetlere rağmen azalan kârlar, düşük kapasite ve yükselen finansman sarfiyatı maalesef işletimleri zora soktu” dedi.
Mart 2021’de Naci Ağbal’ın Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı misyonundan alınmasıyla başlayan süreçte yüzde 19,5 olan TCMB siyaset faiz oranının Aralık 2021’de 14’e kadar düşürüldüğünü hatırlatan Önel, “Bu süreci enflasyonun yükseldiği, satın alma gücünün düştüğü, toplumsal iş barışının bozulduğu bir periyot olarak algılayabiliriz. Öteki taraftan global manada artan enflasyon, ülkeleri faiz artırım sürecine sokarken, biz heteredoks siyaset ile faiz indirim sürecine devam ettik. Bunun sonucunda artan enflasyon, artan risk primi ve Türk Lirası’ndaki kıymet kaybıyla bir arada işletmelerin etkin kalitesinin bozulduğu bir periyodu yaşadık” diye konuştu.
Sıkı para siyasetine devam
2025 yılının, enflasyonla gayretin ve sıkı para siyasetinin azalan bir süratle devam edeceği bir yıl olacağı görüşünü lisana getiren Önel, şunları söyledi:
“Bu tesir bilhassa birinci 3-4 ayda piyasalarda ağır formda hissedilecek. Bu süreçte firmaların yeniden Türkiye’deki ve dünyadaki genel ekonomik konjonktürden değerli ölçüde etkileneceğini düşünüyorum. TCMB kasım ayında faizi üst üste 8’inci defa yüzde 50 düzeyinde sabit bıraktı. TCMB’nin sıkı para siyasetine bağlı kalmakla birlikte ufak ufak faiz indirim sürecine başlayacağı beklentisi ve TL’nin bedelli kaymaya devam edeceğini iddia ediyoruz. Bu durum mal ve hizmet ihraç eden kesimler açısından kuvvetli periyodun devam edeceğine işaret etse de enflasyonla uğraş ve döviz kurunu baskılamak açısından tesirli olacak. Birinci üç aydan itibaren denetimli bir biçimde aşağı çekilmesi beklenen faiz oranlarıyla birlikte bilhassa dövizde kısa periyodik bir türbülans periyodu yaşanabilir lakin yıl sonuna gerçek enflasyonla gayretin meyvelerini toplamaya başlayabiliriz.”
“İç pazar talebinde faiz indirimi belirleyici olacak”
Yeni yılda iç pazar taleplerinde hudutlu bir büyüme olacağını, dış pazar taleplerinde ise süratli bir düzelme beklemediğini tabir eden İlken Önel, “İç pazarda enflasyonla gayret programı çerçevesinde birinci çeyrekte bilhassa çekirdek ve aylık TÜFE tarafında yükseliş suratında yavaşlama olursa talep tarafında güzelleşmeler olabilir. Burada faiz indirim süreci muhakkak olacaktır. Taban fiyattaki artış ve Ramazan ayına yaklaşılması da talepteki güzelleşmeyi destekleyecektir. Lakin üretici tarafında artan maliyetler kesinlikle nihai eser fiyatlarına yansıyacaktır” görüşünü lisana getirdi. Dış pazarda ise gerçek dalı daha karamsar bir tablonun beklediğini kaydeden Önel, “İhracatımızın yüzde 40’ndan fazlasını gerçekleştirdiğimiz Euro Bölgesi’nin lokomatif iki iktisadında işler âlâ gitmiyor. Almanya uzun vakittir imalat tarafında fabrika siparişleri tarafında ıstıraplar yaşıyor. Talep tarafında tasarruf artışı ve harcama yapma fikri zayıf görünüyor. Fransa ise hem siyasi tarafta hem iktisat tarafında önemli düşünce içinde, ülkenin borç stoku toplam GSMH’nin yüzde 110’una ulaşmış durumda ve sanayi üretimi ve PMI zayıf görünüyor. Münasebetiyle dış pazarda kısa vadede talep tarafında bir düzgünleşme olmayacak üzere görünüyor” biçiminde konuştu.
2025’de global büyüme yüzde 2,5 düşecek
Euro Bölgesi’ndeki gelişmelere ek olarak kısa vadede Türkiye’nin etrafında önemli çatışma ve belirsizlikler olacağının öngörüldüğünü hatırlatan “Bu belirsizliklerin hem global ticareti hem de bizi olumsuz etkileyeceğini kestirim ediyorum. 2024 yılında global büyümenin 2,7 onanında, önümüzdeki yıl 2,5 onanında düşeceği iddia ediliyor. Bu durumda ihracatçı firmaların bilhassa inançlı sipariş aldığı yerlerde müşteri çeşitliğini artırmayı, alan daraltıp ağır bir satış stratejisiyle ciro ve karlılıklarını yükseltmeyi hedeflemeleri gerekiyor” dedi.
Reel kesim düşüm maliyetli kredi bekliyor
2024 yılında gerçek bölüm firmalarının en çok zorlandıkları mevzuların başında dış ticaretle ilgili problemler, global ve mahallî talepteki azalma, finansmana erişimdeki zorluklar ile işgücü ve istihdam problemleri geldiğini tabir eden Önel, “2024 yılında gerçek dalın, bilhassa KOBİ’lerin yaşadığı zorlukları 2025 yılında bir nebze olsun aşabilmesi için beklentimiz bir B planı hazırlanması, düşük maliyetli finansman imkanlarına ulaşımımızın sağlanmasıdır. Örneğin bankaların yetkileri çerçevesinde Kredi Garanti Fonu’ndan (KGF) kullandırılacak düşük maliyetli krediler, üyelerimiz ve ekonomimizin belkemiği olan tüm işletmelerimiz için bir can suyu niteliğinde olacaktır” açıklamasında bulundu.
