Almanya geri dönüşü olmayan bir noktaya gerçek ilerliyor. İş dünyasının başkanları bunu biliyor, ülkedeki beşerler bunu hissediyor, lakin siyasetçiler yanıt bulamıyor.
Bu da Avrupa’nın en büyük iktisadını geri dönüşü olmayan bir gerileme yoluna soktu.
Beş yıllık sakinliğin akabinde Almanya iktisadı, pandemi öncesi büyüme trendi devam etseydi olması gerekenden %5 daha küçük hale geldi.
Daha da telaş verici olanı Bloomberg Economics, ucuz Rus gücünün kaybı ve Volkswagen AG ve Mercedes-Benz Group AG’nin Çin’in araba firmalarına ayak uydurmakta zorlanması üzere yapısal darbeler nedeniyle açığın büyük kısmının telafi edilmesinin güç olacağını varsayım ediyor. Ulusal rekabet gücündeki düşüş, her hanenin yılda yaklaşık 2.500 € (2.600 $) daha berbat durumda olduğu manasına geliyor.
Şansölye Olaf Scholz’un Pazartesi günü inanç oylamasını kaybetmesinin akabinde, erken seçimler bir rota değişikliği için bir talih sunuyor, lakin kademeli çürüme eğilimi çok az aciliyet duygusu yaratıyor. Risk, altta yatan zorlukların üstesinden gelmek için gereken hırstan mahrum donuk siyaset tepkileri|.
“Almanya bir gecede çökmez. Alman şirketlerine strateji konusunda danışmanlık yapan Future Today Institute’un kurucusu ve CEO’su Amy Webb, “Bu senaryoyu katiyen iç burkucu derecede dehşet verici kılan da bu” diyor. “Bu çok yavaş, çok uzun periyodik bir düşüş. Bir şirketin değil, bir kentin değil, tüm ülkenin ve Avrupa’nın düşüşü.”
Bu da Almanya’nın güç ağır üretimini daha fazla kaybetmesi ve huzursuz şirketlerin iç yatırımı dizginlemesiyle ihracatın düşmesi üzere görünüyor. Ömür standartları düştükçe, seçmenler suçlayacak birilerini arar ve toplumsal tansiyonlar ülkenin umutsuzca gereksinim duyduğu yabancı yetenekleri kaçırır. İhtiyat ve kızgınlığın zehirli kokteyli daha sonra tüm Avrupa’ya yayılacaktır.
Yıllar süren yanlış kararlar ve makûs baht, tam da Avrupa’nın geri kalanının, bölgenin Çin’e ayak uydurmasına, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşıyla başa çıkmasına ve giderek yalnızlaşan ABD’ye karşılık vermesine yardımcı olmak için endüstriyel gücüne gereksinim duyduğu bir vakitte Almanya’nın ekonomik modelini paramparça etti. Bunun yerine, Almanya tekrar birleşmeden bu yana en büyük kriziyle karşı karşıya.
–
Otuz beş yıl evvel Berlin Duvarı’nın yıkılması, Almanları eski komünist Doğu’yu bütünleştirmek için büyük bir harcama planının ardında bir ortaya getirdi. Artık ise ülke keskin bir halde bölünmüş durumda ve kutuplaşmış seçmen kitlesinin Şubat ayındaki seçimlerden sonra iktidarı devralacak idareye net bir yetki vermesi pek olası görünmüyor.
Bundesbank Başkanı Joachim Nagel bu ayın başlarında Lüksemburg’da yaptığı bir konuşmada “Alman endüstrisinin rekabetçi pozisyonu daha da kötüleşti” dedi. “Büyüyen dış pazarlar geçmişte olduğu üzere büyüme ivmesi sağlamadı.”
İş dünyası yanlısı Hür Demokratlar ile uyuşmazlığa düşen Scholz, kazanma talihi ya da niyeti olmadığı bir parlamento itimat oylamasına giderek hükümetinin üzerindeki perdeyi indirdi. Pazartesi günkü sonuç Federal Meclis’in feshini tetikledi ve misyon mühletinin planlanan bitişinden yedi ay evvel, 23 Şubat’ta erken seçime gidilmesinin yolunu açtı.
Ancak daha zayıf bir ana akım daha fazla siyasi felce işaret ediyor.
Friedrich Merz, Hıristiyan Demokratların önde gelen adayı, fakat onun inançlı ıslahatlarının 84 milyon beşere refah sağlamak için gayret eden bir ekonomiyi tekrar keşfetmek için gereğince ileri gitmesi pek mümkün değil.
Merz, düşük vergiler, sonlu düzenleme ve temel toplumsal yardımlar da dahil olmak üzere Almanya’nın savaş sonrası yine inşasına yardımcı olan bir siyaset çerçevesine geri dönmek istiyor. Genel olarak bu, devlet için daha küçük bir rol ve sonuç olarak borç freni olarak bilinen ka mu harcamaları kısıtlamalarını değerli ölçüde hafifletme konusunda isteksizlik manasına geliyor.Merz Kasım ayı sonunda Deutschlandfunk radyosuna verdiği bir mülakatta “Borç batağında bir hükümete değil, meselelerin kökenine inen yeni bir siyasi rotaya gereksinimimiz var” dedi. “Harcamalar tarafında radikal düzeltmeler yapana kadar, borç freninde katiyetle bir değişiklik olmayacaktır.”
Salı günü sunulacak seçim bildirgesi taslağına nazaran, altyapı harcamalarını hızlandırmak için 100 milyar Euro’luk bir fon oluşturmak ve kurumsal yatırımlar için vergi iadesi getirmek istiyorlar.
İktidardaki merkez sol parti, CDU liderliğindeki muhafazakarların yaklaşık yarısı kadar dayanakla uzak bir üçüncü sırada yer alıyor ve Scholz’un tekrar seçilme teklifi kısmen, bayanlar ve yabancılar hakkında bölücü yorumlara eğilimli Merz’in seçmenleri küstürdüğüne dair alaycı beklentilere dayanıyor.
Savaş sonrası Almanya’da başbakanlık yapmış olan iki partiden oluşan bir “büyük koalisyon” çoğunluğu sağlayabilir ve hantal bir üçlü ittifaktan kaçınabilir, fakat hayal kırıklığı seçmenleri uç partilere yönlendirdiği için bu garanti değil.
Aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) anketlerde ikinci sırada yer alırken, sol eğilimli Sahra Wagenknecht İttifakı (BSW) kurulduktan yalnızca bir yıl sonra Federal Meclis’e girebildi. Bunların toplamı seçmenlerin yaklaşık dörtte birinin takviyesine sahip.
Ekonomistler ve iş dünyası başkanları bürokrasinin azaltılması, altyapının çağdaşlaştırılması ve dijitalleşme uğraşlarının hızlandırılması için yaygara koparırken, siyasi bölünme Almanya’yı geleceğe yönelmek yerine statükoyu müdafaaya odaklanan bir yolda tutmakla tehdit ediyor. Bu eğilim Scholz’dan öncesine dayanıyor.
Angela Merkel’in 16 yıllık başbakanlığı devrinde, tartışmalı borç freni kabul edildi ve savunma, ulaşım ve eğitime yetersiz yatırım yapılmasına katkıda bulundu. Ayrıyeten Almanya’nın ucuz Rus gücüne olan bağımlılığını derinleştirdi ki bu zayıflık Vladimir Putin’in Şubat 2022’de Ukrayna’nın geniş çaplı işgalini emretmesinin akabinde ortaya çıktı.
Eski Hıristiyan Demokrat Şansölye Kasım ayı sonunda anılarını tanıttığı bir aktiflikte “Eğer yardımcı oluyorsa, bunun Merkel’in yanılgısı olduğunu söyleyebilirsiniz” dedi. “Ben yalnızca bunu yaparak ülkeye yardımcı olmadığımızı düşünüyorum.”
Mirasını savunan Merkel, dört periyodunun üçünde ortağı olan SPD’nin askeri teçhizat harcamalarını arttırmakla ilgilenmediğini söyleyerek, o vakitten beri ülkeyi zorlayan meselelerin suçlusunun kendisi olmadığını savundu. Ayrıyeten, çevreci kümeyle hiçbir vakit ittifak içinde olmamasına karşın, Yeşilleri düzenlemeleri azaltmak istememekle suçladı.
Sorunlar listesi uzadıkça, ülkenin İktisat Uzmanları Konseyi’ne nazaran Almanya’nın büyüme potansiyeli – iktisadının enflasyon yaratmadan genişleyebileceği oran – yalnızca %0,4’e düştü. Buna bir de konjonktürel dalgalanmalar eklendiğinde resesyonla sık sık flört etmek gerçek bir hal alıyor.
Hükümetin bağımsız iktisat danışmanları panelinin bir üyesi ve Nürnberg Teknik Üniversitesi’nde profesör olan Veronika Grimm, “Sonunda şirketler için cazip şartlar yaratmalıyız” dedi ve bir sonraki hükümeti rekabet gücünü canlandırmak için geniş kapsamlı bir gündem benimsemeye çağırdı.
Şansölye Gerhard Schröder’in 2000’li yılların başında çalışma kurallarını gevşeten ve uzun vadeli genişlemenin önünü açmaya yardımcı olan Gündem 2010 planına misal kapsam ve ölçekte bir ıslahat programı davetinde bulundu. Bu toparlanma, o vakitten beri gelişmiş imalatta rakip ve elektrikli araçlarda önder haline gelen Çin’e yapılan ihracattaki artışla da desteklendi.
Rekabet gücünü canlandırmak için Almanya’nın nihayetinde daha fazla harcama yapması gerekiyor. Bloomberg Economics’e nazaran, öbür gelişmiş ekonomileri yakalamak için ülkenin altyapı ve öteki kamu mallarına yaptığı yıllık yatırımı yaklaşık üçte bir oranında artırarak 160 milyar Avro’ya çıkarması gerekecek. Bu da GSYH’nin %1’inden fazlasına denk gelen bir artış manasına geliyor.
Büyümedeki bir yükseliş daha yüksek borçlanmanın tesirini yumuşatsa bile, daha gevşek bir maliye siyaseti muhtemel değildir. Net yeni borcu GSYH’nin %0,35’i ile sınırlayan kuralların gevşetilmesine yönelik tartışmalar olsa da, Almanya’nın modüllü siyasi ortamında anayasal bir değişiklik güç görünüyor.
Özel bölüm de geri adım attı. Makine harcamaları salgın öncesi düzeylerin %9’dan fazla altında. Aile şirketleri ortasında kısa mühlet evvel yapılan bir anket, neredeyse yarısının bürokrasiyi ve öngörülemeyen siyasetleri suçlayarak bozulan makinelerini değiştirmeyi bile planlamadığını gösterdi. Bu, dünyanın en büyük üçüncü iktisadı olma statüsünü korumak için uğraş eden bir iktisat için fiilen bir güvensizlik oyu manasına geliyor.
Rabobank’ın kıdemli makro stratejistlerinden Stefan Koopman, sanayi üretimi sayılarındaki son düşüşün akabinde yayınladığı bir notta, Almanya’nın süratli sanayisizleşmesinin “‘Alman ekonomisinin’ gerçekte ne manaya geldiğinin derinlemesine tekrar düşünülmesini gerektirdiğini” söyledi. “Şimdiye kadar bunun gerçekleştiğine dair çok az gösterge var.”
Ancak durum o kadar da iç karartıcı değil. Almanya’nın G7 ülkeleri ortasında en düşük borç oranına sahip olduğu açık; bu da siyasi iradenin olması halinde harcama alanı sağlıyor. Ekonomistlerin mütevazı bir toparlanma öngördüğü yakın vadeli görünüm de bir ölçü rüzgar sağlayabilir.
Berenberg’de ekonomist olan Salomon Fiedler, bu düzgün bir haber olsa da “politika yapıcılar bunu ıslahatların daha az acil hale geldiğine dair bir işaret olarak algılamamalı” dedi.
Almanya tıpkı vakitte dünyanın “gizli şampiyonlarının” neredeyse yarısına mesken sahipliği yapıyor – kendi alanlarında hala global önder olan küçük şirketler. Bunların birçok Mittelstand olarak isimlendirilen kümeye ilişkin ve ortalarında savaşları ve hiperenflasyonu atlatmış asırlık şirketler de var.
Bu firmalar hakkında birkaç kitap yazmış olan Hermann Simon, “Ürünlerinin birçoklarının yeri doldurulamaz” diyor. “Bu bir ölçü istikrar yaratıyor fakat gelecek için hiçbir garanti sağlamıyor. Yarın da dünya şampiyonu olmanın birinci şartı yenilikçiliktir.”
Almanya’nın yaşadığı zorlukları görmezden gelmek mümkün değil. Bantleon’daki ekonomistler, ülkenin bir vakitler övündüğü otomotiv sanayisinin pazar hissesini kaybedeceğini ve üretimin yurtdışına taşınmasını hızlandıracağını iddia ediyor. Sonuç olarak, bölüm önümüzdeki 10 yıl içinde Almanya’daki katma bedelinin %40’ını kaybedecek.
VW’nin lokal fabrikaları kapatma planları nedeniyle grevlerle karşı karşıya kalması ve Schaeffler AG, Robert Bosch GmbH ve Continental AG üzere tedarikçilerde yaklaşan kesintilerle birlikte çabalar güzelce su yüzüne çıktı. Fortune 500 Avrupa listesinde yer alan Alman firmaları bu yıl şimdiye kadar 60.000’den fazla işten çıkarma duyurusu yaptı.
Ülkenin en büyük çelik üreticisi ve Alman endüstrileşmesinin gerisindeki asıl güçlerden biri olan Thyssenkrupp AG, kendi ülkesinde kesintiye gidenlerden biri. Çelik ünitesindeki işgücünü bu on yıl içinde yaklaşık %40 oranında azaltmayı ve iki yüksek fırını kapatmayı planlıyor.
İcra Kurulu Lideri Miguel Lopez, “Almanya’nın on yıllardır bildiğimiz ekonomik sisteminin istikrarı çöküyor. Artık harekete geçmemiz gerektiğinden kuşku yok” diyor.
